Bieruń: most Wisły pomiędzy Śląskiem a Małopolską

Tego szukamy w Bieruniu

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Bieruń, pogoda Bieruń, praca Bieruń, UM Bieruń, Galen Bieruń.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Bieruniu, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

Obecna gmina Bieruń zawiera mniejsze miejscowości, w tym Bieruń Stary, Bieruń Nowy, Jajosty, Kopań, Ściernie, Bijasowice, Zabrzeg, Czarnuchowice oraz Kopiec, które w przeszłości były odrębnymi miejscowościami. Historia osadnictwa na tym obszarze sięga dawnych czasów, jednak brak zachowanych źródeł uniemożliwia współczesnej nauce dokładne ustalenie momentu rozpoczęcia działalności ludzkiej w tym regionie. Zapisy dokumentów wskazują na istnienie wsi w Ścierniach już w 1272 r. oraz w Bijasowicach w 1360 r.
Pierwsza wzmianka o Bieruniu pochodzi z roku 1376, kiedy to miasto leżało na szlaku handlowym, łączącym Kraków z Opawą. Na punkcie, gdzie szlak przechodził przez wzgórza i opadał w stronę bagnistego terenu rzeki Mlecznej, wzniesiono wieżę wartowniczą na warownym kopcu, pełniącą funkcję kontroli celnej. Ten kopiec i osiedle, które się wokół niego rozwijało, stanowiły zalążek przyszłego miasta. Nazwa "Bieruń" może wywodzić się od staroczeskiego słowa "berrn", oznaczającego opłatę pobieraną na rzecz władcy. Bogatsze informacje na temat osady dostarcza dokument księcia Jan II Żelazny z dynastii Przemyślidów opawskich. Ten dokument wspomina o przekazaniu wójtostwa w Bieruniu pewnej osobie o imieniu Cussowicz. Z tego źródła dowiadujemy się, że istniała tu już wcześniej osada (borgstadel) ze zniszczonym grodem, młynem i trzema stawami. Usytuowanie miasta na istotnych szlakach komunikacyjnych przyczyniło się do jego rozwoju. Jednak prawdziwy rozkwit gospodarczy Bierunia przypada na XVI wiek, szczególnie na połowę tego wieku, kiedy to przyznano mu prawa targowe. W tamtym okresie handlowano różnymi towarami, takimi jak bydło, konie, sól, zboże, wełna i ryby z okolicznych stawów. Rozwijały się rzemiosła, takie jak kowalstwo, włókiennictwo i szewstwo. W miarę upływu czasu funkcja wójta kopiecznego (reprezentującego właściciela ziem) stopniowo traciła na znaczeniu, a większą rolę zaczęła odgrywać rada miejska z burmistrzem na czele.
Układ przestrzenny miasta był typowy dla nowo zorganizowanych miast. Charakteryzował się regularnym planem, a centralnym punktem był prawie kwadratowy rynek, czyli plac targowy, otoczony domami obywateli. Od rynku wychodziły prostopadłe ulice. Do pożaru w 1847 r. miasto było w większości drewniane, za wyjątkiem kościoła z 1768 r. oraz kilku kamieni przy rynku.
W 1517 r. Bieruń stał się częścią Wolnego Pszczyńskiego Państwa Stanowego, a istnienie tego stanu potwierdził król czeski Ferdynand I, nadając tytuł Wolnego Pana węgierskim magnatom z rodu Turzonów. Członkowie tej rodziny przekazali miastu browar w 1525 r. oraz rozwijali gospodarkę rybną, rozszerzając okoliczne stawy w 1536 r. i tworząc Wielki Staw Bieruński. W tamtych czasach była to jedna z największych tego typu konstrukcji na Śląsku. W późniejszym okresie staw ten został osuszony w XIX wieku, a śladem jego istnienia jest istniejący do dziś grobel o długości 1,5 kilometra, który pełnił funkcję ochrony miasta przed zalaniem. W pierwszej połowie XIX wieku, dokładnie w 1824 r., zbudowano pierwszą na Górnym Śląsku drogę międzypaństwową, która biegła z Wrocławia do Krakowa, przechodząc przez Bieruń. W miejscu, gdzie ta droga krzyżowała się ze starą trasą z Bytomia do Oświęcimia, w Zabrzegu (Solcu), powstała nowa osada, która zaczęła być nazywana Nowym Bieruniem. Rozwój tej osady związany był z powstaniem budynków takich jak Główny Urząd Celnego, remiza towarowa, faktoria solna, gospody, szkoła podstawowa, apteka, masarnia, piekarnia oraz pojedyncze gospodarstwa. W tym samym okresie w Nowym Bieruniu znajdował się Główny Urząd Pocztowy, a od 1850 r. miała swoją siedzibę delegatura Sądu Powiatowego z kompetencją do sądzenia przestępstw kryminalnych. Formalnie w 1833 r. nowa osada została nazwana Nowym Bieruniem. Wraz z budową wymienionych budynków administracyjnych, napłynęła do niej grupa urzędników celnych, funkcjonariuszy granicznych, pracowników pocztowych, nauczycieli, sędziów oraz różnych rzemieślników i wykwalifikowanych robotników.
W 1853 r. wybudowano linię kolejową przechodzącą przez Nowy Bieruń, łączącą pruski Śląsk z obszarem austriackim. Ten fakt przysłużył się rozwojowi osadnictwa i spowodował napływ różnych zawodowych grup, w tym także kolejarzy. Po powstaniu drugiego skupiska miejskiego, aby odróżnić je od pierwszego, zaczęto używać nazwy Stary Bieruń dla pierwotnej osady.
Przełom XIX i XX wieku to czas dynamicznego rozwoju i industrializacji w całym Śląsku. W Bieruniu powstały zakłady przemysłowe, takie jak fabryka zapałek zwana Siarkownią, a także w 1871 r. Fabryka Dynamitu. Wprowadzono wodociągi, zbudowano szkoły i rozbudowano wiele elementów infrastruktury społecznej.
W latach 70. XX wieku na obszarze miasta powstały kluczowe inwestycje, takie jak Kopalnia Węgla Kamiennego "Piast", mleczarnia "Śląsk" (obecnie "Danone") oraz Fabryka Samochodów Małolitrażowych (obecnie "Fiat Auto Poland"). Wówczas Bieruń nie posiadał samodzielnej pozycji prawnej, ponieważ w 1975 r. został włączony do Tychów.
Po kilkunastu latach odzyskał jednak samodzielność i od 2 kwietnia 1991 r. stał się gminą o statusie miasta. Niestety, historyczne granice miasta nie zostały przywrócone, szczególnie w odniesieniu do Tychów, gdzie pozostawiono część produkcyjną Fiata oraz osiedle mieszkaniowe Homera. Przez wysiłki władz Bierunia, zmiany w przepisach dotyczących podatków i starania mieszkańców osiedla po ośmiu latach udało się je włączyć z powrotem w granice miasta. W tym samym okresie dokonano również drobnych poprawek w granicach z Chełmem Śląskim.
Przywrócenie administracyjnej samodzielności Bierunia w 1991 r. stworzyło dogodne warunki do dynamicznego rozwoju. Pozytywnie zakończyły się także wysiłki Bierunia i sąsiednich gmin w celu utworzenia powiatu ziemskiego. Siedzibę starostwa, które powstało w 1998 r., ulokowano w Bieruniu. W 2002 r. na terenie miasta otwarto budynek Centrum Inicjatyw Gospodarczych, będący siedzibą Bieruńskiej Fundacji Inicjatyw Gospodarczych. Ta fundacja wspiera lokalnych przedsiębiorców. W latach 2004-2005 rynek bieruński przeszedł gruntowną renowację, co spowodowało, że został wyróżniony w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Województwa Śląskiego w 2005 r. W ramach tej renowacji zainstalowano na rynku zegar słoneczny, pomnik Powstańców Śląskich wzorowany na przedwojennym, zaznaczono historyczne elementy miejskiego krajobrazu oraz umieszczono studnię z rzeźbami "Utopców" – tajemniczych postaci związanych z ludowymi podaniami z Bierunia.
Dodatkowo dzięki staraniom Gminy Bieruń w 2005 r. Rada Ministrów zdecydowała o włączeniu ponad 38 hektarów gruntów bieruńskich do Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Za sumę 8 milionów złotych Gmina Bieruń zrealizowała budowę skrzyżowania łączącego tereny strefy z drogą DK44, którą w 2007 r. gruntownie zmodernizowano. Od 2006 r. w Bieruniu działa Powiatowa Komenda Policji. Budowę tej siedziby, będącej jednym z nowocześniejszych tego rodzaju obiektów w Polsce, współfinansowano w 70% ze środków gminnych. W 2007 r. oddano do użytku budynek infrastruktury społecznej na rynku, gdzie mieści się Urząd Miejski w Bieruniu, sale szkoleniowe, sala komputerowa z dostępem do Internetu, Punkty Informacyjne dla osób uzależnionych od narkotyków i alkoholu, Punkt Informacji Turystycznej i Promocji Miasta oraz Punkt Doradztwa Zawodowego.

Nie przegap najważniejszych informacji:

• Fakty
• Dane statystyczne
• Pogoda